Rocznica nadania praw miejskich Stalowej Woli

W Miejskiej bibliotece Publicznej im. Melchiora Wańkowicza można oglądać mini wystawę poświęconą rocznicy nadania praw miejskich Stalowej Woli. Bowiem to właśnie 1 kwietnia przypada 71 lat od momentu kiedy osiedle przy zakładach południowych zyskało rangę miasta.

Choć 1 kwietnia w 1945 roku Stalowa Wola uzyskała status miasta, to decyzja o nadaniu praw miejskich oficjalnie została wydana rok później, ale z mocą wsteczną. Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 26 kwietnia 1946 r. o zaliczeniu Stalowej Woli w powiecie niżańskim województwie rzeszowskim do rzędu miast i ustaleniu jej granic weszło w życie 7 czerwca 1946 z mocą obowiązującą od 1 kwietnia 1945. Tym samym 7 lat po nadaniu nazwy osiedlu Stalowa Wola odradzające się miasto po wojnie uzyskało status miasta.



Jak można wyczytać na oficjalnej stronie magistratu, Stalowa Wola jest jednym z najmłodszych polskich miast. Została zbudowana w ramach COP-u (Centralnego Okręgu Przemysłowego)- rządowej inwestycji mającej na celu budowę zakładów przemysłowych produkujących na potrzeby armii odradzającej się Polski. COP znajdował się w centrum ówczesnej Polski.

Tereny na których zlokalizowano nowe miasto były ubogie, pozbawione urodzajnej ziemi i zakładów przemysłowych. Budowa zakładów wpłynęła na rozwój tych terenów i wzbogacenie miejscowej ludności a także na zwiększenie potencjału obronnego kraju.

Stalowa Wola powstawała w rekordowo krótkim czasie. Pierwszą sosnę wycięto 20 marca 1937 roku a dwa lata później były zbudowane dwa nowoczesne zakłady – huta i elektrownia, rozpoczęto także budowę huty aluminium. Oprócz tego zbudowano przyfabryczne osiedle dla pracowników Zakładów Południowych (taką nazwę nosiła dzisiejsza Huta Stalowa Wola).

Warunki płacowe i mieszkaniowe były zdecydowanie lepsze niż w pozostałych regionach Polski, chętnie ściągali tu z całego kraju nie tylko przyszli robotnicy zakładów ale i wykwalifikowana kadra techniczna. Oficjalne otwarcie zakładów miało miejsce w czerwcu 1939 roku. Na tę uroczystość przybyli znamienici goście na czele z prezydentem Ignacym Mościckim i Eugeniuszem Kwiatkowskim- przedwojennym wicepremierem, ministrem skarbu, głównym inicjatorem budowy COP-u. Stalowa Wola była sztandarową inwestycją COP-u.

Funkcjonowanie Zakładów przerwał wybuch II wojny światowej, wojska niemieckie świadome, że w Stalowej Woli ulokowane są bardzo nowoczesne zakłady zbrojeniowe nie atakowały ich (spadła tylko jedna bomba na walcownię blach). Podczas wojny i okupacji mieszkańcy miasta angażowali się w działalność konspiracyjną.

Po wojnie w 1945 roku Stalowa Wola uzyskała prawa miejskie, zaczęła się rozbudowa miasta i zakładów przerwana przez wojenną zawieruchę. Jednak rozpoczęta przed wojną budowa huty aluminium nie została dokończona. Największy rozwój Huty i miasta przypada na lata 50-te i 70-te XX wieku. W latach 70. Huta podjęła decyzję o zakupie licencji na produkcję nowoczesnych maszyn budowlanych produkcji amerykańskiej. Inicjatorem tych działań był inż. Zdzisław Malicki dyrektor huty w latach 1965-1982.W latach 70. Stalowowolska huta zatrudniała około 20 000 pracowników.

Lata 80. to wzrost nastrojów opozycyjnych w społeczeństwie. Stalowa Wola była istotnym ośrodkiem opozycyjnym na terenie zakładów dochodziło do dużych strajków. Największy strajk z 1988roku był ewenementem w skali kraju bowiem był to jedyny zakład zbrojeniowy który strajkował.

Lata 90. to stopniowe zmniejszanie się Huty w roli miasta. Wpłynęły na to zmiany polityczno-gospodarcze. Na terenie miasta powstała filia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Politechniki Rzeszowskiej. W roku 1990 liczba mieszkańców przekroczyła 70 000. Rozwinęła się prywatna przedsiębiorczość , powstały nie tylko zakłady działające na potrzeby lokalne ale i duże firmy o zasięgu międzynarodowym. Koniec lat 90. to powstanie specjalnej strefy ekonomicznej. Jej powstanie przyczyniło się do zainteresowania się Stalową Wolą zagranicznych inwestorów, głównie z branży przetwórstwa aluminium. I tak przedwojenna idea o ulokowaniu przemysłu aluminiowego w Stalowej Woli została zrealizowana.


/MBP Stalowa Wola